Yere Yakınlık Uyarı Sistemi

Yere Yakınlık Uyarı Sistemi

Yere Doğru Kontrollü Uçuş (Controlled Flight Into Terrain, CFIT) denemeleri sırasında pilotların yer yüzeyine yakın olduklarının farkında olmadığı için meydana gelen bir dizi kazanın gerçekleştiği 1960lı yılların ortalarında, 1967 yılında Donald Bateman (1932), Yere Yakınlık Uyarı Sistemi adı verilen bir güvenlik kontrolü mekanizmasını icat etti.

Sistem, yerden yüksekliği ölçen radar altimetreden, barometrik altimetreden, süzülme yolunu algılayan sensörden ve kanatlara ile iniş takımlarına bağlanmış diğer sensörlerden gelen verileri toplayıp analiz ederek çalışır. Veriler daha sonra uçuş düzenindeki eğilimleri tahmin etmek için kullanılır. Sistem, aşırı alçalma oranı, araziye yaklaşma oranı, kalkış sonrasında irtifa kaybı, güvenli arazi boşluğu veya kayma yolu sapması kaydediyorsa pilota uyarı yapılmaktadır.

Beş tehlike modunun her birinde pilotu uyaracak sesli ve görsel uyarılar mevcuttur. Her bir mod dahilinde sapmanın ciddiyetine bağlı olarak farklı uyarılar da vardır. Örneğin dakikada 1.200 m'lik bir düşüş hızı kaydedildiğinde pilot 460 metre yükseklikte uyarılır ancak 150 metre yüksekliğe inildiğinde pilota "yukarı çek" uyarısı yapılır.

Bateman'ın sisteminin 1967'de devreye girmesi, büyük yolcu uçakları için ölümcül CFIT kaza oranını azalttı ve bu oran yılda 3.5'e geriledi. Bunun üzerine yere yakınlık uyarı sistemi uçaklarda 1973'ten itibaren ABD Federal Havacılık İdaresi tarafından zorunlu hale getirildi. Sistemlere Amerikalı pilotlar tarafından "Dırdırcı Betty" ya da "Dırdırcı Bob" adı verildi. Önceki sürümüne oranla iyileştirilen Gelişmiş Yere Yakınlık Uyarı Sistemi, bir uçağın tam olarak nerede olduğunu tam olarak belirleyebilmesini ve dik yamaç gibi ani değişiklikleri tahmin etmesini sağlayan, pilotlara daha kısa sürede uyarılar verebilen bir küresel arazi haritasına sahipti. Bu harita sayesinde pilotlar kötü hava koşullarında bile sorunsuz bir şekilde uçabilmeye başladı.